کد مطلب:29243 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

مكتب اصالت العمل چه مي گويد و روش آنها در تحليل مسائل فلسفي چيست ؟

مـكـتـب اصـالت العمل روش دانشمنداني است كه توجه خود را فقط به مسائل حسي وعملي مـعطوف داشته و از بحث در پيرامون مسائل عقلي و فكري محض خودداري مي نمايند ; براي اين كـه روش و در ضـمـن خـطـاي آنان روشن شود نظر آنها را بيان مي كنيم :اصولا مسائل فلسفي [ مسائل فلسفي يك سلسله مسائل كلي و عمومي است كه هرگزاختصاص به موضوع معيني ندارد ; مـثـلا بـحـث در پـيـرامـون علت و معلول , بحثي فلسفي است ; زيرا اين گونه مسائل در رشته مـخـصـوصي بحث نمي كند , ولي بحث از آثار ظاهري اجسام ( فيزيك ) و يا باطني آنها ( شيمي ) بحث علمي است نه فلسفي ] بر دو قسم است :اول : مسائلي كه از قلمرو حس بيرون است و با ابزار عـلـمـي مادي قابل آزمايش نيست و در لابراتوار و با ادوات مادي نمي توان آنها را اندازه گيري نمود , مانندتمام مسائل ماوراءالطبيعه كه فقط جنبه تعقلي دارد و بايد در عالم وسيع عقل بررسي شود . دوم : آن سـلـسـلـه بـحـثهاي كلي كه از روي مسائل علوم طبيعي و رياضي كه متكي به تجربه و آزمايش است مي توان بر آنها استدلال نمود و درباره آن نظر داد . مـكـتـب اصالت العمل معتقد است كه آن رشته از مسائل كلي كه متكي به علوم حسي نيست و از طـريـق آزمـايش و دستگاههاي سنجش علمي قابل اندازه گيري نمي باشد اظهار نظردرباره آنها مشكوك خواهد بود . آنها مي گويند : فلاسفه تعقلي هزارها سال است كه پيرامون مسائل فلسفي بحثهانموده اند و هنوز كه هنوز است اختلافات آنها بر اين مسائل يكسره نشده و گاهي دامنه اختلاف وسيع تر مي گردد و اين اختلاف گواه بر اين است كه اين مسائل پيچيده اندو قابل حل نيستند . ايـن بـود خـلاصـه نـظـريـه پـيـروان ايـن مـكـتـب كـه در قرن هفدهم پايه گذاري گرديده و تاكنون طرفداراني دارد . دانـشـمـنـدان الهي ( كساني كه دايره وجود را منحصر به ماده و انرژي نكرده و با نظرواقع بيني وسـيـع , ديـده بـه صفحه هستي مي گشايند ) نسبت به اين طرز تفكر اشكالات زيادي دارند و با اصـول علمي اين نظريه را رد كرده اند و در اينجا به قسمت مختصري از آن اشاره مي شود :اين كه گـفته مي شود فقط به امور حسي بايد اعتماد كرد سخني است كه حتي پيروان اين مكتب عملا با آن مـخالفند زيرا آنان در علوم , قضايا را بطور كلي تلقي مي كنند , مثلا مي گويند سرعت نور در ثـانيه سيصد هزار كيلومتر است ; در صورتي كه اين قضيه به صورت كلي آزمايش نشده است و آنـچـه مورد آزمايش واقع شده , يك سلسله موارد مخصوص آن هم در شرايط معيني بوده , سپس آن را بـا يـك نـوع استدلال عقلي تعميم داده اند و آن اين كه :سرعت مزبور مربوط به حقيقت نور است و شرايط هرگز در آن دخالت ندارد ; پس نور درهر كجا باشد اين سرعت را خواهد داشت . روشـنـتـر بـگـويـيم : دانشمندان , آزمايشهاي خود را درباره سرعت نور در شرايط مختلفي انجام داده انـد و چـون سـرعت نور را در تمام اين شرايط ثابت ديده اند از اين آزمايشها , پي به يك قانون كلي عقلي برده و ادعا كرده اند كه هر نوري در هر نقطه و در هر زمان كه باشد سرعتي ثابت خواهد داشـت , مـا از ايـن آقايان مي پرسيم : آيااين قانون به صورت كلي محسوس شماست , يا اين كه از چند محسوس پي به غير محسوس برده ايد ؟ بطور مسلم پاسخ همان دومي است . وانـگهي , دانشمندان طبيعي در بسياري از تئوريها و فرضيه ها به يك سلسله مسائل عقلي حدسي تـكـيـه كـرده و نتايجي گرفته و مي گيرند ; مثلا , دانشمندان زمين شناس در پيدايش زمين و طـبـقـات مختلف آن نظرياتي دارند كه هرگز براي احدي محسوس نبوده و آنچه محسوس است همان آثاري است كه نشانه يك سلسله علل مي باشد كه از طريق حدس و تفكر به دست مي آيد . ايـن كـه مي گويند : دانشمندان تعقلي , همواره بر سر اين مسائل اختلاف دارند پس اين مسائل قـابل حل نيست دور از حقيقت است زيرا همواره چهره حقيقت باپرده هايي پوشيده شده است كه به وسيله بحث و گفتگو تدريجا از ميان مي رود ; و درواقع هر يك از اين اختلافها قدمي است بـه سـوي واقع , و وجود اختلاف هرگز دليل برآن نيست كه اين دانشمندان به واقع نرسيده اند ; بـلـكه از آنجا كه موضوع وسيع و پر اهميت است هر يك از اين دانشمندان قسمتي از واقع را درك كرده اند و هر روزحقايق تازه اي روشن مي گردد . امـروز بـسياري از مسائل فلسفي تعقلي به همين صورت درآمده است و پس از طي مراحلي روي اصـول مـخصوص به خود , قطعي گرديده و به اصطلاح از مسائل فن فلسفه تعقلي شمرده شده اسـت و وجـود مـسـائل مـورد اخـتلاف ديگر , دليل برعدم پيشرفت گفتگوهاي فلسفي در همه زمينه ها نيست .

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني